NE KADAR DAHA BEKLEYELİM?

Recep YAVUZ

UNESCO Dünya Mirası Aday listesinde en çok örenyeri olan Ülke Türkiye ve yine Dünyanın bütün şehirleri arasında UNESCO Dünya Mirasında en çok aday örenyeri olan şehir Antalya. Her bir köşesinden tarih fışkıran Türkiye’nin İshak Paşa Camii, Zeugma, Gordion gibi birbirinden değerli 84 Kültürel ve Doğal zenginliği uzun yıllardır aday listeden, Dünya mirası listesine alınmayı bekliyor.

Antalya daha uzun zamandır bekliyor. İlk olarak 1994 yılında Karain Mağarası aday listeye alınmış. Neredeyse 30 yıl olacak ve hala Aday Listesinde. Aday listedeki Kültürel ve doğal varlıklar Unesco Dünya Mirası listesine alınsa Antalya, Dünyada en çok UNESCO Dünya mirasına sahip şehir olacak.

Antalya’nın Aday listesi ve başvuru tarihleri şu şekilde:

ANTALYA	BAŞVURU
KARAİN MAĞARASI	1994
ALANYA	2000
TERMESSOS- GÜLLÜK	2000
KEKOVA	2000
NOEL BABA KİLİSESİ	2000
LİKYA ŞEHİRLERİ	2009
PERGE	2009
ASPENDOS	2015
YİVLİ MİNARE	2016

UNESCO belli başlı ülkelerin başvurularını hemen Listeye dahil edip, diğerlerini beklemeye alınca, bizim gibi ülkelerin Aday Listeleri gittikçe şişmiş. Öyle ki 84 Aday ile bizi Dünya Birincisi yapmışlar. Her yıl bir ülke için en fazla 1-2 şehri Dünya Mirasına dahil ettiklerine göre, sadece başvurduklarımız için yarım asırdan fazla geçmesi gerekiyor.

Turizmin ayrılmaz parçası olan kültürel değerlerin UNESCO Tescili ile dünya genelinde bilinirliği artıyor. Kültür turizminin pazarlanmasında ve anlatılmasında bu sayede bir adım öne geçiliyor. Zaten turizm ülkeleri de dikkat ederseniz bunu kullanarak, kültürel zenginlikleri ile dünyaya açılıyorlar.

Mısır, piramitleri ile, Hindistan, tapınakları ile, İtalya, Roma şehirleri ile, İspanya, Endülüsle, Meksika, Azkalarla, Avusturya, imparotorluk sarayları ile, Fransa, Eyfel ve Louvre Müzesi ile, Almanya, Berlin Müze adası ile anlatır yıllardır kendisini turizm dünyasına.

Ancak UNESCO nun bu konuda adil bir dağılım yaptığını söylemek pek mümkün değil. Avrupa’nın büyüklerine bayağı bir kıyak geçilmiş durumda. Unesco Dünya Mirasının aslan payını İtalya (58), Almanya (51), Fransa (49), İspanya (49) kapmışlar. Buna haliyle ve haklı olarak 56 örenyeri ile Çin de eklenince bu beş ülke 264 Örenyerini listeye dahil etmiş ve Dünyadaki toplam Dünya Mirasının beşte birini elde etmişler. Geriye kalan 160 ülkeye ortalama 5,5 Dünya Mirası dağılımı var. Mısır, Türkiye gibi her yeri dünyaca bilinen tarihi değerlerle dolu ülkeleri Aday listeleri ile oyalıyorlar yıllardır. www.unesco.orgadresinden Tentative List e bakın çok net göreceksiniz.

Mesela 1994 yılında başvuru yapan Karain Mağarası için, neyi bekliyorlar hala bilemiyorum. 22 yıldır aday Listesinde olan batık şehir Kekova’da ne olması gerekiyor listeye alınması için ?Yukarıda saydığım beş ülkedeki neredeyse her bir tapınak, her bir kilise, her bir müze Dünya Mirası olurken, Aspendos 7 yıldır neyi bekliyor? UNESCO kendisi ile bariz bir şekilde çelişiyor. En iyisi biz adaylarımızı geri çekelim, biraz elleri rahatlasın…

Hâlihazırda Dünyanın 167 ülkesinden 1154 tarihi ve taibat değeri Dünya Mirası olarak belirlenmiş. (897 kültür-218 doğa -39 karışık)

Bugün itibarı ile Unesco Dünya miraslarının ülkelere göre dağılımı şu şekildedir.(ilk 20)

1	İTALYA	58
2	ÇİN	56
3	ALMANYA	51
4	FRANSA	49
5	İSPANYA	49
6	HİNDİSTAN	40
7	MEKSİKA	35
8	İNGİLTERE -KUZEY İRLANDA	33
9	RUSYA	30
10	İRAN	26
11	JAPONYA	26
12	AMERİKA	24
13	BREZİLYA	23
14	AVUSTRALYA	20
15	KANADA	20
16	TÜRKİYE	19
17	YUNANİSTAN	18
18	POLONYA	17
19	PORTEKİZ	17
20	ÇEKYA	16

Acaba diyorum bu işler Antik çağlarda daha mı etikti? 1800 yıl önce Dünya’nın (insan eliyle yapılmış) 7 Harikasını bir şiirinde listeleyen Sidon’lu Antipatros daha mı adil idi?

1. * Artemis Tapınağı (Türkiye)

2. *Halikarnasos Mozolesi (Türkiye)

3. *Babil’in Asma Bahçeleri (Irak)

4. *Keops Piramidi (Mısır)

5. *Zeus Heykeli (Olimpiya-Yunanistan)

6. *Rodos Heykeli (Rodos)

7. * İskenderiye Feneri (Mısır)