Atların kıç kenarları...

Dr. MEHMET BAHAR

Günümüz tren raylarının arasındaki uzaklığa ilişkin standart Amerikan ölçüsü olup, 4 fit ve 8,5 inç gibi yuvarlak olmayan tuhaf bir sayıdır.

Peki neden böyle standart olmayan bir ölçü benimsenmiş?

Çünkü bu ölçü aynı zamanda İngiltere’de demir yollarının yapımında kullanılan bir ölçüdür ve Amerikan demir yollarını da bu İngiliz göçmenler inşa etmişlerdir.

Peki İngilizler niçin böyle bir ölçü kullanmışlar. Çünkü, demir yollarını, daha evvelki tramvay sistemlerini yapan kişiler döşemişler ve tramvaylarda kullanılan bu ray aralığını aynı şekilde benimsemişlerdir.

Niçin tramvaylar için bu ölçü kullanılmıştır? Çünkü tramvay raylarını döşeyenler, daha ilk önceleri bulunan taşıt vagonları için kullanılan kalıp ve takımlardan yararlanarak bu işi gerçekleştirmişler.

O zaman vagonlar niçin bu kadar garip bir tekerlek ölçüsünde yapılmışlardır? Çünkü eğer bu vagonlar başka bir ölçüde tekerlek açıklığına sahip olsalardı, eskiden yapılmış bulunan uzun mesafe yollarındaki tekerlek izlerine sığmazlardı.

Peki, bu eski yolları kimler yapmışlardı?

Avrupa’da (ve İngiltere de) ilk uzun mesafe yolları Roma İmparatorluğu zamanında askeri birliklerin kullanması için yapılmış ve hala kullanılmaktadır.

Peki ya tekerleklerin açtığı iz çukurları?

Eski Romalılar, birbirlerini tahrip etme sebebiyle savaş arabalarını hep aynı tekerlek izlerinden sürmüşlerdir. Bütün savaş arabaları Romalılara ait olduğu için de tekerlek araları hep aynı olmuştur.

Böylece, orijinal sorunun yanıtını bulmuş olduk. Amerika Birleşik Devletlerinin demir yolları ray aralığının 4 fit ve 8.5 inç’lik standart ölçüsü, Roma İmparatorluğu savaş arabalarının orijinal tekerlek arası ölçüsünden esinlenmiştir.

Ölçüler ve bürokrasiler sonsuza dek yaşarlar.

Belki de şimdi, Romalıların savaş arabalarının tekerlek aralarının niçin o kadar olduğunu merak edebilirsiniz.

Roma İmparatorluğu savaş arabaları, arabayı yan yana çeken iki atın kıç taraflarının genişliklerinin toplamı kadardı.

Okullar da günümüzde çocuklarımıza verdiğimiz ezbere bilgiler yerine bu bilgilerin altlarında yatan temel sebepleri araştırarak öğrenmelerini sağlasak ne kadar zevkli bir hal alırdı.

Kalın sağlıcakla...

Not: Bu yazının orjinali http://www.anvilmag.com/comment/004d2.htm adresinden alıntıdır.