“Antalya Havacılık Ekosistemi”

Son yıllarda, iş ve tatil amaçlı Antalya ziyaretlerimin rutinleri arasında çok büyük keyif veren bir

etkinlik oldu TRT Antalya Radyosu canlı yayınlarında 20-25 dakikalık programlarda güncel bazı

konular penceresinden havacılığı değerlendirmek…

…bu yıl da oldu.

TRT Antalya Radyosu yapımcılarından sevgili Neslihan PAKEL’in daveti ile son yıllarda yeni yatırım

programları gerçekleşen Antalya Havalimanı ile gelişen hava ulaştırması kapasitesini esas alarak

bir "CAN’CA Havacılık Söyleşisi" yapacaktık…

Tanınan 24 saatlik ön hazırlık sürecinde, mevcut bilgilerimi,

• Yörede faaliyet gösteren,

o Fraport TAV Antalya Havalimanı,

o TAV Gazipaşa - Alanya Havalimanı,

o International Flight Training Center (IFTC) yönetimi,

gibi havacılık şirketlerinin değerli yöneticileri,

• Amatör Havacı dostlarım,

o Vasıf YÜCELİŞ,

o İlker KOÇ,

o Ceyda ATMIŞ BATAR,

tarafından sağlanan güncel bilgilerle yenileyip tamamlayarak hazırlandım.

Yaptığım hazırlıkla ziyaret ettiğim radyoevinde

• Yapımcımız sevgili Neslihan PAKEL’in her zamanki konukseverliği,

• Program spikeri sevgili Tayfun YÖNLÜ’nün samimi yaklaşımı,

ile baş tacı olan şevkimiz ve keyfimiz ile çok keyifli bir program yaptık; içeriğin kalıcı yaygınlığını

sağlamak adına yararlandığım notlarımı da yayın çözümü formatında paylaşıyorum.

YouTube kanalımda yayına alırken söyleşiye hazırlık yaptığım içeriği de makaleleştirdim… Söyleşide

de belirttiğim gibi: Meslek Hastalığı!

…Evet, bu radyo programı için belirlenen sorulardaki ayrıntılı hazırlığımı sorular başlığında

paylaşıyorum:

2/9 (13.08.2025)

)

)Soru #1. Kısaca kendinizi tanıtarak dünya havacılığı ve ülkemizin bu alandaki durumunu

değerlendirebilir misiniz?

İçerik çok kabarık, en kısa hali ile tanıtayım kendimi:

Havacılığın neredeyse her yönü ve katmanında 47 yıldır çorbasını kaynattığı

çalışmaları paralelinde aldığı sorumluluklar ve özellikle havacılıkta gelecek kuşağın

Toplumsal Cinsiyet Dengeli oluşturulması ve geliştirilmesi faaliyetlerine odaklanan

bir havacılık emekçisiyim…

Havacılık çok yönlü ve katmanlı bir ekosistem; çoğu insan günlük hayata bildiği aşina olduğu

“Sivil Havacılığın Ulaştırma Havacılığı İşlevi” ve “Amatör ve Sportif Havacılık” uygulamalaır

ile bu konuyu bilebilir. Bireysel değerlendirmeme göre biraz açayım.

Havacılık,

• Görev ve gerekleri, standartları açısından “Sivil, Askeri ve Devlet Havacılığı”

• Ülkedeki faaliyetlerin aşamaları açısından “Üretim Havacılığı” ve “Tüketim Hava-

cılığı”

olarak ayırılabilir.

Bu nedenle, çok daha bilinen Ulaştırma Havacılığı açısından dünya havacılığı ve ülkemizin

bu alandaki durumun nasıl?

Göz attığım “ACI World Airport Traffic Forecasts

2024–2053” raporunda,

• Hava ulaştırmasında bu yıl, küresel ölçekte,

o Uluslararası Yolcu sayısı 4 milyar

(Yıllık Artış - YoY: %14)

o Yurtiçin Yolcu Sayısı 5.8 milyar (Yıllık

Artış - YoY: %6)

olmak üzere 9,9 milyar yolcu öngörülüyor.

• Küresel Salgın öncesi seviyenin %109’u

görülen bu yolcunun kıtalardaki dağılımı:

o Asya-Pasifik 3,5 milyar

o Avrupa 2,5 milyar

o Kuzey Amerika 2,1 milyar

o Güney Amerika 746 milyon

o OrtaDoğu 443 milyon

o Afrika 236 milyon

Türkiye, 2023 rakamlarına göre dünyada 7’nci sırada idi… DHMİ verilerine

göre, 2025 yılının ilk altı ayında,

o Hava yolunu kullanan yolcu sayısı 108,8 milyon,

▪ İç hat yolcu trafiğinin 46,563 milyon

▪ Dış hat yolcu sayısı 62,172 milyon

▪ Direk transit yolcu sayısı 77 bin

o Uçak trafiği, üst geçişlerle birlikte toplam 1,134 milyon.

• Küresel nüfusun 8,231 milyar olduğunu kabul edersek, "Bireyin Uçma

İhtiyacı" olarak baktığım,

Kişi Başına Seyehat (Trips Per Capita): 1.2

• Küresel uçak hareketliliğinin 2024 yılında 100 milyon mertebesinde, aynı yıl

hava kargo hacmi 125 milyon ton.

• Hava ulaşımında,

o Küresel yolcu sayısının 2045 yılına kadar,

o Küresel hava kargo hacminin 2053 yılına kadar

ikiye katlanacağı öngörülüyor. Uçak hareketliliği ise 2043 yılında ~%50 artışla

149 milyon seviyesine çıkacak.

3/9 (13.08.2025)

)

)Soru #2. Ülke havacılığımız açısından Antalya’yı nasıl görüyorsunuz?

Antalya’da “Ulaştırma Havacılığı” Alt Yapısı Durumu:

Antalya Havalimanı Rekoru

Uçuş Sayısı: 1.217 (26.07.25 Ct)

Yolcu Sayısı: 225.118 (26.07.25 Ct)

İstanbul Havalimanı

Uçuş Sayısı: 1.756 (24.07.25 Prş)

Yolcu Sayısı: 272.132 (27.07.25 Pz)

Antalya Havalimanı, 46 m/yıl

…büyüme sonrası 65 m/yıl

…3. faz sonrası 82+ m/yıl

Gazipaşa Havalimanı, 2 m/yıl

2024 Hava yolu Yolcu Sayısı

Türkiye 230224611

1 İstanbul Havalimanı 80430740 34.94%

2 Sabiha Gökçen Havalimanı 41449044 18.00%

3Antalya Havalimanı 38133273 16.56%

4 Esenboğa Havalimanı 12913753 5.61%

5 Adnan Menderes Havalimanı 11507296 5.00%

6 Dalaman Havalimanı 5637067 2.45%

7 Milas-Bodrum Havalimanı 4323737 1.88%

Isparta SD Havalimanı, 50-80 k/yıl

“Eğitim ve Öğretim Kurumları” Durumu: (Ayrıntıları bir sonraki soru cevabında)

Örgün Yükseköğretim Kurumları

Örgün Orga öğretim Kurumları

Yaygın Öğretim Kuruluşları

⁠ Antalya’da “Havayolu İşletmeleri” Durumu:

Yerli tarifeli ve charter uçuş

THY

Ajet

Pegasus

Sun Express

Corendon

Free Bird

South Wınd

MGA

Tailwind

- 110 havayolu şirketi hizmet veriyor

⁠ Antalya’da “Yer Hizmetleri Kuruluşları” Durumu:

TGS

HAVAŞ

Çelebi

FUGO

⁠ Antalya’da “Teknik (Line ve Base bakım) Hizmet Kuruluşları” Durumu:

Total Technic

ATSteam

TD Team

Nayak ve bazı bağımsız hat-bakım ekipleri (AOG/Line Support)

THY Teknik

Pegasus Teknik

Corendon Teknik

...altı hava aracı BOY hangarı yapımı planlanıyor!!!

Antalya Çevresinde “İş Havacılığı / Hava Taksi Kuruluşları” Durumu:

Antalya

ADO Havacılık

4/9 (13.08.2025)

)

)Alanya

FlyMe Dreamport (Hava Taxi)

Skyline Aviation (Hava Taxi)

Antalya Belek Gyrocopter & Helicopter | Royal Fly

Gold Wings Havacılık Hava Taksi Hizmetleri

Antalya ve çevresinden “Genel (Amatör & Sportif) Havacılık” Durumu:

THK

Planör, Yelken Knat, Model Uçak, MicroLight aktiviteleri (Planör hariç)

Alanya

Manavgat Sportif Havacılık Kulübü

Yamaç Paraşütü (paragliding)

Kaş (Asas, Ölüdeniz bölgesi etkileşimli)

Tahtalı (Olympos-Tahtalı)

Alanya

Tandem Ticari Uçuşları & Paraparking

Tahtalı/Çıralı

Kaş

Bireysel Havacılık Fotoğrafçılığı, hala????????

Soru #3. Havacılık eğitimine yönelik düşünce ve çabalarınızı dinleyelim; Antalya’nın

havacılık eğitim ve öğretimi alanında durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Antalya’da doğrudan "Hava ve Uzay" alanı ilişkili “Örgün Yükseköğretim Kurumları” ve

“Öğrenci Kapasitesi” Durumu

Pltj

Turkçe

Ingilizce

Hvclk Ynt

Turkçe

Ingilizce

Açık Ö

Uzy Blm - Tknlj

Turkçe

Ingilizce

Svl Hv Kb Hzm

Turkçe

Ingilizce

Uçk Tknlj

Turkçe

Ingilizce

Akdeniz Ü. (Antalya) 39 39 37 37

Alanya Alaaddin Keykubat Ü. (Antalya) 67 67 54 37 91

Isparta Uygulamalı Bilimler Ü. 0 64 42 32 138

Antalya Belek Ü. 0 34 34 68

Antalya Bilim Ü. 20 20 0

126 334

20 0 67 0 0 39 0 126 152 0 42 0 140 0 0 334 460

Svl Hv Ulş İşl

Turkçe

Ingilizce

Açık Ö

Doğrudan "Hava ve Uzay" alanı ilişkili yükseköğretim programı Antalya’da 3 yükseköğretim

kurumunda mevcut; dolayısı ile ilgili ulusal yükseköğretim kurumu kapasitesinin %2,8

kısmı…

…ilişkili öğrenci kontenjanı ise 164; ulusal yükseköğretim kapasitesinin %1 kısmı bu

şehirde… [Lisans seviyesinde 59 (Ulusal Kapasiteye göre %0.9) ve ÖnLisans

seviyesinde 105 (Ulusal Kapasiteye göre %1,9) öğrenci kontenjanı var.]

Antalya 164 [Lisans: 59 / ÖnLisans: 105]

Devlet'e ait Yükseköğretim Kurumları:

Akdeniz Ü. (Antalya) [Lisans: 39 / ÖnLisans: 37]

Vakıflara ait Yükseköğretim Kurumları:

Antalya Belek Ü. [ÖnLisans: 68]

Antalya Bilim Ü. [Lisans: 20]

Antalya’da var olan, doğrudan "Hava ve Uzay" alanı ilişkili yükseköğretim programları,

• Lisans seviyesinde

o Pilotaj (1 yükseköğretim kurumunda 20 öğrenci kontenjanı)

o Uzay Bilimleri ve Teknolojileri (1 yükseköğretim kurumunda 39 öğrenci kontenjanı)

• Ön Lisans Seviyesinde

o Sivil Hava Ulaştırma İşletmeciliği (2 yükseköğretim kurumunda 71 öğrenci kontenjanı)

5/9 (13.08.2025)

)

)o Sivil Havacılık Kabin Hizmetleri (1 yükseköğretim kurumunda 34 öğrenci kontenjanı)

Ulaştırma havacılığından ülkenin ikinci en fazla yararlanan şehrinde,

• Lisans seviyesinde uygulanmakta olan,

Astronomi ve Uzay Bilimleri

Hava Trafik Kontrol

Havacılık Elektrik ve Elektroniği

Havacılık ve Uzay Mühendisliği

Havacılık Yönetimi

İklim Bilimi ve Meteoroloji Mühendisliği

Uçak Bakım ve Onarım

Uçak Elektrik ve Elektroniği

Uçak Gövde ve Motor Bakımı

Uçak Mühendisliği

Uzay Mühendisliği

• ÖnLisans seviyesinde uygulanmakta olan,

İnsansız Araç Teknikerliği

İnsansız Hava Aracı Teknolojisi ve Operatörlüğü

Uçak Teknolojisi

Uçuş Harekât Yöneticiliği

programları mevcut değil.

Antalya ve yakın (>180km) yakın çevresinde 6 yükseköğretim kurumu oluyor; bu

durumda ilgili ulusal yükseköğretim kurumu sayısının %5.5 kısmı…

…ilişkili öğrenci kontenjanı ise 460’a çıkarak ulusal yükseköğretim öğrenci

kontenjanının %2.8 kısımına yükseliyor… [Lisans: 126 (Ulusal Kapasiteye

göre %1,9) / ÖnLisans: 334 (Ulusal Kapasiteye göre %3,5)]

Antalya Çevresi 296 [Lisans: 67 / ÖnLisans: 229]

Devlet'e ait Yükseköğretim Kurumları:

Alanya Alaaddin Keykubat Ü. (Antalya) [Lisans: 67 / ÖnLisans: 91]

Isparta Uygulamalı Bilimler Ü. [ÖnLisans: 138]

Antalya’da “Örgün Ortaöğretim Kurumları” Durumu:

Altın Kanatlar Havacılık Koleji

Aksu Uçak Bakım Teknolojisi M&TAL

Antalya’da “Yaygın Öğretim Kurumları” Durumu:

Er-Ah Er-Ah (Isparta)

Praxis Uçuş Okulu (Antalya Bilim Üniversitesi işbirliğinde)

IFTC (Antalya Serbest Bölge)

1 A321 Sim

1 B737 Sim

1 B737 Kabin Mockup

1 Yangın Eğitim Mockup

Karain Havacılık Eğitim Merkezi (Yıl boyunca)

Planör, Paraşüt, Yelkenkanat, Yamaçparaşüt ve Model Uçak eğitimleri

Telepathy Akademi

Antalya Havacılığına Son Birkaç Söz…

THK

Fiziki erişimin temeli ulaşım; günümüzde ulaşılan seviyede toplum ihtiyaçları

düşünüldüğünde havacılığın bu konudaki önemi ve etkisi insanlık tarihi boyunca en fazla

salgın döneminde yaşanarak görülmüştür; insanın gezip görme ve keşfetme ihtiyaçlarına

yönelik Havacılık etkisi zaten bilinmekteydi. Diğer taraftan, “Deprem” ve ”Orman Yangını”

gibi doğal afetler de doğru havacılığın önemini sürekli vurguluyor....

Bu konuda yeteneklerin geliştirilerek sürdürülebilmesi,

6/9 (13.08.2025)

)

)• Gelecek kuşakların doğru oluşturulması,

• Altyapının yeterli olması,

• İlgili ekosistemin düzenlemelerinin güncelliği,

Kadar sahip olup sunulan fırsatlara doğrudan bağlı… O yüzden hem merkezi yönetim hem

yerel yönetim kazanç ve yatırım arasındaki dengeyi katma değeri oluşturan alanlara

yapacağı yatırımlarla göstermek ve geliştirmek durumunda…

Bu açıdan Antalya’ya bakıldığında, tespit edilip paylaşılması gereken bazı konu başlıklar

görüyorum:

Dünyanın bildiği,

• Doğa ve Kültür Diyarı,

• Tatil, İş, Sağlık, Etkinlik, Macera, Keşif ve EkoTurizm Bölgesi,

• Hava ulaşımı merkezi,

değil sadece, Antalya! “Havacılık” ekosistemi için yaratılmış, daha doğru farkedilip

havacılığın her işlevinde bilerek (!) geliştirilmeyi bekliyor…

Neden?

• Çünkü, örneğin; doğrudan “Hava ve Uzay” alanında öğretim programları ile ilgili,

o Yükseköğretim kurumlarımızın %2,8 (1 devlet ve 2 Vakıf yükseköğretim

kurumu)

kısmı bu şehirde…

• Çünkü, örneğin; doğrudan “Hava ve Uzay” alanında öğretim programları ile ilgili,

o Toplam yıllık öğrenci kontenjanın %1,

▪ Lisans seviyesi öğrenci kontenjanın %0,9,

▪ Ön Lisans seviyesi öğrenci kontenjanın %1,9

kısmı bu şehirde…

• Çünkü, örneğin; ülkemizin ilk üçü içinde bulunan havalimanı arazisinde altı uçak

bakım merkezinin kuruluşu planlanmasına rağmen “Hava Aracı Bakım, Onarım,

Yenileme (BOY)” konusunda bu faaliyeti doğrudan destekleyen programları olan 2

lise var.

• Çünkü, örneğin; ülkenin en gelişmiş turizm altyapısına ve en fazla yabancı havayolu

uçaklarının uçtuğu havalimanlarımızın en başlarında olmasına rağmen Amatör

Havacılığın en önemli ve kendisi turizm çarpanı etkisi yaratan işlevlerinden Hava

Fotoğrafçılığı (Sprotter) uygulamalarında - ulusal/küresel organizasyonlarında

sistematik bir düzenleme ve alt yapı gelişimi sağlanmamış durumda, bu alan bir

turizm çarpanı haline de gelecek şekilde kullanılamıyor.

• Dünyanın en güzel iki mavi arası yeşiline sahip yamaçları ve çevresindeki hava

termiklerine sahip bu şehirde (bazı tepelerde bireysel olanaklarla kalkış alanları hazır

olmasına rağmen) bu doğal özelliklerden yararlanan (yamaç paraşütçülüğü gibi)

sportif havacılık bir turizm çarpanı haline de gelecek şekilde kullanılamıyor…

Neler yapılabilir?

• İl ve çevresinde…

o Öğretim ve eğitim altyapısı havacılık gelişimin getirdiği ihtiyaçlar dikkate

alınarak bölgesel/ulusal/küresel hedefleri ve öğrencileri kapsayacak ve

uluslararası geçerliliği olan sertifikaları da sunacak şekilde yaygın öğretim

uygulamalarına ağırlık verilerek yapılandırmaya başlanması,

o Havalimanının şehir ve çevresi ile erişiminin -mevcut sorunlar çözülerek,

kapasite büyütülerek- geliştirilmesi,

o Havalimanı ve hava meydanlarında ulaştırma havacılık teknik faaliyetlerini

gerçekleştirecek hangarların faaliyete geçmesine öncelik verilmesi, olanların

desteklenerek geliştirilmesi,

7/9 (13.08.2025)

)

)o Ülke ve bölgede doğal (afet riski, sağlık sorunları gibi) risklerin gerektirdiği

turizmin yoğunlaştığı alanlar ile bölgede bir turizm kolu oluşturmuş sağlık

merkezleri arasında hızlı ve etkili erişim olanağı sunan döner kanat havacılığını

ve bu alanı (başta pilotaj, bakım-onarım, hava ambulans tıbbi ekibi elemanları

için) destekleyen uluslararası müşteriye de hizmet verecek yaygın eğitim-

öğretim merkezlerinin yatırım uygulamalarında dikkate alınması ve

desteklenmesi,

o Doğrudan havacılık ilgili yükseköğretim programında “Havacılık Güvenliği”

alanı başlangıçta mevcut havacılık güvenliği yöneticileri için lisans üstü

seviyede ve zamanla Örgün yükseköğretimimde bir ön lisans programı olarak

şehirdeki yükseköğretim kurumlarında uluslararası müşteriye de hizmet

verecek içerik ve uygulama yeterliliği ile hayata geçirilmesi,

o Genel Havacılık faaliyetleri içinde

▪ Doğal etkilerle gerçekleşen havacılık faaliyetlerinin yapılmasına daha

fazla olanak tanınması,

▪ Mevcut (Karain gib) şeritlerin / uygun meydanların amatör ve sportif

havacılık faaliyetlerinde kullanılmasına daha fazla imkan tanınması,

▪ ⁠Spotter / hava fotoğrafçılığına bir genel havacılık işlemi kabul edilerek

ilgili düzenlemelerin yapılması ve altyapının il ve çevresindeki

havalimanları ve hava meydanlarında yapılarak bunun eğitim ve

turizm katkılı girişim olarak hayata geçirilmesi,

aklıma ilk gelenlerden; eminim önce bir çalıştay ve sonra çok taraflı/katmanlı bir “Görev

Grubu” ile bu amaçla hazırlanacak “Master Plan” diğer pek çok fırsatı da gün yüzüne

çıkarabilir.…

Soru #4. Ve tabi, havacılıkta toplumsal cinsiyet dengesi geliştirilmesi çabalarınız…

Havacılıkta toplumsal cinsiyet dengesi konusunda düşünceleriniz neler ve bu konuda ne

gibi faaliyetlerde bulunuyorsunuz?

Kurucu ve kurtarıcı önderimiz Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün bugün asrı geçmiş ömre

sahip, Günümüz ve gelecekteki meslektaşlarımın oluşturulması çabalarımdan,

vizyonu, en başından beri bu çabalarımın rehberidir ve her faaliyetimde "Toplumsal Cinsiyet

Dengesi" geliştirecek şekilde başlar ve sürer; günümüz ve gelecekteki meslektaşlarımın

oluşturulması çabalarım için de öyledir…

Bireysel, iş birliği esaslı örgütsel faaliyetlerim var, 40 yıldır...

8/9 (13.08.2025)

)

)…bu vizyonu ilk duyduğum, öğrenip kavradığım ilk günden itibaren, bir mühendis ve

yönetici olarak ilgili olduğum hava ve uzay ekosistemleri elemanı olan örgütlenmelerdeki

faaliyetlerim de,

• Her iki biyolojik cinsiyete eşit fırsat tanınarak toplumsal cinsiyet dengesini geliş-

tirme,

ve

• Aynı amacı taşıyan taraflarla iş birliklerimin,

özel yeri ve önemi olmuş.

Son on yılda elde edilen gelişme çabanın boşa olmadığını teyit etmektedir:

Soru #5. Bu yıl, Dünya Havacı Kadınlar Haftası sırasında ülkemiz ve Antalya’nın başarısı

nedir?

On yılın üzerinde ilgimiz olan WOAW etkinliklerinde bu yıl bir rüya gibiydi!

Bu yıl, Dünya Havacı Kadınlar Enstitüsü WOAW25 etkinlikleri için dünya genelinmde verdiği

sunduğu 15 ödülün 5 adedi bir Türk tarafından kazanıldı.

Ve bu beş ödülden ikisi, Antalya’da on yıldır gerçekleştirilen dikkat çekici etkinlikelrin üç

mimarından biri, sevgili Ceyda ile Bahçeşehir Koleji Lara Kampüsü yöneticileri işbirliğinde

gerçekleştirilen onlarca etkinlik sonunda Antalya’ya getirildi:

“Dünyanın En Üretken Organizatörü” Ödülü Sahibi:

Bahçeşehir Koleji Lara Kampüsü, Antalya, Türkiye (Uçuşsuz Etkinlik)

“Pembe Kağıt Uçak Fotoğrafı” Ödülü Sahibi:

Bahçeşehir Koleji Lara Kampüsü, Antalya, Türkiye (En Çok Kişinin Yer Aldığı

Fotoğraf)

Soru #6. Havacılığa heves duyan gençlerimize önerileriniz neler?

• Ebeveynler ikna edilerek,

o Kendisini tanıyarak

o İmkanları bilenlere danışarak öğrenip-bilerek,

o Kullanılacak olanakları öğrenip-bilerek,

"Havacılık Eğitimine" bilerek karar versinler

• Muhakkak havacılığın meslek diline hâkim olacak ön hazırlığı yapsınlar

• Yorulmak olmaz, yılmazlık esas; bilsinler…

Bu alanı sadece para kazanılacak bir alan değil, aşk ve tutku ile sevilecek bir alan olarak

görsünler..

Yaşasın Türk Tayyareciliği!