KUR RİSKİ YÖNETİMİ VE ALGI-II

Gerek satın alınan mal, hammadde ve malzeme fiyatlarındaki artışlar ve gerekse döviz fiyatlarındaki oynaklık, işletmeler için önemli boyutta risk oluşturmaktadır.

Sistematik risk kaynaklı fiyat ve döviz kurlarında oluşabilecek değişimlerin işletmeye zarar vermeyecek şekilde önüne geçilebilmesinin en önemli araçlarından birisi de hedgingdir. Hedge işletmelerin ticari faaliyetleri ve finansal işlemleri sırasında oluşabilecek fiyat hareketlerine karşı bir tür korunma işlemidir.

Faaliyetleriniz, hedging işlemleri olmadan da, döviz bazında fatura düzenleme, maliyet artışlarını fiyatlara yansıtma, girdi ve çıktıları aynı döviz üzerinden sağlama vb. gibi, yöntemlerle de koruma altına alınabilir.

Ancak bunların sektörel bazda, rekabet koşullarında ve birtakım nedenlerden dolayı tam olarak uygulanabilme imkanı her zaman olmaz. Hedging bu boşluğu doldurabilecek en etkin araçlardan birisidir.

Hedging işlemlerini de forward, opsiyon, futures ve swap işlemleri altında sınıflandırabiliriz.

Hedgingde işletmelerin faaliyet ve işleyişlerine göre binlerce finansal ürün başka bir ifade ile türev araçlar yer almaktadır. Bunlarla ilgili bankalar ve birçok finansal kurumdan detaylı bilgiler edinebilir ve işletmenize uygun türev araçları belirlenebilir.

Firmalar bazı nedenlerden dolayı genellikle yükümlülüklerinin ya da iş hacimlerinin ancak %70-80’lik kısmını hedge edebilirler.

Dolayısı ile bu işlemler, risklerin tamamından kurtulmanızı sağlamaz ancak işletmenize finansal yönden büyük bir hasar vermesini önler.

Hedging işlemlerinin işletmenin faaliyet bütünüyle uyumlu olması, çok önemli bir noktadır. Örneğin dolar bazlı ithalat yapıp Türk Lirası satış yapıyorsanız hedge işlemlerini Türk Lirasının dolara  karşı değer kaybetmesine karşı korumak amacıyla yapmanız gerekir.

Yılda 10 milyon dolar bir satın alma yapılıyor ise 7-8 milyon dolarlık (uygun fiyatlamalarda) işlemi kur artışına karşı korunma için yapmanız faaliyet kaynaklı hedgedir ve doğru bir yaklaşımdır.

Ancak iş hacminiz 10 milyon dolar iken, 20 milyon dolarlık işlem yapmanız ya da faaliyetinizle ilgili olmayan farklı para birimleri üzerinden bir takım türev işlemler gerçekleştirmeniz spekülasyon kapsamana girer.

İşlem limitleriniz yettiği müddetçe spekülatif işlemler de yapmanızda herhangi bir engel söz konusu değildir.

Ancak riskten korunmak isterken ileriye dönük önü alınamayacak birtakım riskleri de firmanıza yüklemiş olursunuz. Dolayısı ile hedging işlemlerini işletmenizin faaliyet bütünü içerisinde değerlendirmeli ve iş hacmini gözeterek gerçekleştirmelisiniz.

Kontratlar maliyetleri dikkate alarak ve faaliyet karlılığını hedefleyerek yapılmalıdır.

Beklediğiniz faaliyet karlılığını sağlayacak işlemleri yapmanız halinde, aslında işletmenizin karlılık hedefinin de büyük bir bölümünü sigorta ettirmiş oluyorsunuz.

Eğer faaliyet döneminde de operasyon yönünden bir aksaklık ile karşılaşmazsanız, fiyat hareketleri ne yönde seyrederse seyretsin karlılığın büyük bir bölümünü yakalamış olursunuz.

Hatta ilgili dönemde fiyatlar ve kurlar sektörün aleyhinde geliştiğinde, hedge işlemi yapmayan rakiplerinizin de önüne geçmiş olursunuz.

Hedging işlemlerinin, şirketlerde finans birimlerince konusunda uzman ve bilgili kişilerce yönetilmesine dikkat edilmelidir.

Çünkü işlemleri yapan kişi yanlış bir işlemden dolayı firmayı bir anda büyük bir zarara sürükleyip iflasına dahi sebep olabilir.

O yüzden işlemlerin dikkatli ve özenli bir şekilde yapılabilmesi, yapılan kontratların sistematik bir şekilde takip edilerek gerçekleştirilmesi, finans yöneticilerinin yetki ve sorumluluğunda olmalıdır.

Hedging işlemleri ile ilgili patron ve/veya üst yönetim tarafından finans birimlerine birtakım eleştiriler ve baskılar da yapılabilir.

Bu daha çok işlemlerin yapılması ile beraber işlemin gerçekleştiği tarihte güncel piyasa fiyatlarına göre kontratın zararda olması halinde karşılaşılan bir durumdur.

Finans birimlerinin, keşke hedge yapmasaydık, şu kadar kardan kaybımız oldu şeklinde birtakım eleştirilere maruz kalma ihtimali oldukça yüksektir.

Bu tür yaklaşımları daha çok kurumsal olmayan firmalarda görmekteyiz.

Hatta zaman zaman firmaların kredi değerliliğini yapan bankalardaki uzman kişilerde hedge işlemlerinden zarar ettiniz mi gibi değerlendirmelerde bulununca finans birimlerinin bu tür işlemleri yapmasındaki cesareti de kırılabiliyor.

İşin özünde işlemlere bir sigorta mantığı ile bakmak, hedeflenen karlılığın yakalandığı her durumda finans birimlerinin yanında olmak ve önlerini açmak, işletmenin geleceği açısından en doğru yol olarak karşımıza çıkıyor.

Köşemde  hedging işlemleri ile ilgili değerlendirmelere ve örnek kontratlara da zaman zaman yer vermeye çalışacağım.