Dünyadaki gelişmeler, kur ve faiz

Dr. Batuğhan KARAER

Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve birçok ilimizde hissedilen depremlerde ve sel felaketinde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet, yaralı vatandaşlarımıza acil şifalar dilerim.

ABD Merkez Bankası’nın (FED) yüksek enflasyonla mücadele kapmasında faiz artışlarına başlaması neticesinde politika faizinin 0’dan 4,75 seviyesine kadar yükselmesi nedeniyle geçtiğimiz hafta ABD’de başlayan banka iflasları dünyada tüm piyasaları sarstı. Temelde faiz artışlarının yanında mevduat sahiplerinin paralarını çekmek istemeleri bankaların zor duruma düşmesine neden oldu.

Banka iflaslarının önüne geçmek adına adım atan ABD merkezi otoritesi içinde yer alan ABD Hazinesi, FED ve Federal Mevduat Sigorta Kurumu (FDIC) yaptıkları ortak açıklama ile mevduat sahiplerinin tasarruflarının tam koruma altında olması için gereken tüm adımların atılacağını bildirdiler.

Diğer yandan FED bankalara yönelik yeni bir acil durum fonu oluşturdu. Bir yıllık "Banka Fonlama Programı" ile bankalara destek kapsamında bir program hayata geçirildi. Silicon Valley Bank ve Signature Bank’ın batması sonrası Avrupa’da da Credit Suisse’ın olumsuz etkilenmesi nedeniyle, İsviçre Merkez Bankası, bankaya 50 milyar İsviçre Frangı vererek mali yapısını güçlendirmeye çalıştı.

ABD ve Avrupa’da atılan adımlar şimdilik piyasalarda olumlu algılama yaratarak bir sakinlik havası oluşturdu. Ancak faiz artışlarının devam etmesi nedeniyle piyasalar diken üstünde durmaya devam edecek. Önümüzdeki dönemler Merkez Bankalarının yüksek enflasyonla mücadelesindeki kararlılıklarının test edilmesi ile geçecek. Enflasyonu dizginlerken ekonomide başka sorunların olacağı aşikâr ve bu sorunların kalıcılığı ve etkilerinin boyutu piyasaları tedirgin ediyor.

Seçim havasına girdiğimiz ülkemizde de Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) ve diğer ekonomi ile ilgili kurumların gerek yüksek enflasyonla gerekse büyümenin sürdürülmesine dönük mücadelesi yakından takip ediliyor.

Tüm sektörler kredi imkanlarının azalmasından şikayetçi. Diğer sektörlere göre görece iyi bir yıl geçiren turizm sektörü kredi imkanlarının yeterliliğinden daha az etkilense de yatırım imkanları açısından pek bir ilerleme kaydedemiyor. Devlet bankalarının öncülüğünde kredi faizleri oldukça makul seviyelerde seyrediyor ama kredi bulunabilirse.

İhracatçılarda olduğu gibi turizm sektöründe de kurların artmaması, gelirlerin sabit kalmasına yol açarken yüksek enflasyon nedeniyle başta işçilik olmak üzere, gıda, içecek enerji vb. giderlerin artması karlılıkları baskı altında tutuyor. Gerek ihracatçılar ve gerekse turizm sektörü fiyatlardan taviz vermeden seçim sonrasında kurların artacağı umuduyla yollarına devam ediyorlar.

Seçim sonuçları ne olursa olsun gerek dünyadaki ekonomik çalkantı ve yüksek enflasyonla mücadele çalışmaları ve gerekse ülkemizdeki deprem felaketinin oluşturduğu mali yük, yüksek enflasyonla mücadele vb. ekonomik gelişmeler neticesinde, uzmanlar kurlarda artış ihtimalinin oldukça yüksek olduğunu belirtiyorlar. Ancak diğer yandan sadece kurlarda değil faizlerde de bir artışın yaşanabileceği ihtimalinin göz önünde bulundurulması gerektiğine de dikkat çekiyorlar. Seçimlerden sonra hangi ekonomi yönetimi gelirse gelsin dünyadaki gelişmeler ister istemez ülkemizi de etkilemeye devam edecek. Korkarım kurların artışı ile nefes almaya çalışan ihracatçılar ve turizm sektörü faizlerin artması halinde başka bir sorunla karşı karşıya kalabilirler. Özellikle bugün alınan uygun koşullardaki değişken faizli krediler seçimden sonra işletmeler için sorun yaratabilir. Yeni dönemde redi bulunsa bile faizlerin artması nedeniyle krediler cazip olmayabilir. Özetle kurlardan sağlanan ilave gelir, artan faizlere heba edilebilir.