EN BÜYÜK TEHDİT ENFLASYON CANAVARI

Dr. Batuğhan KARAER

Jeopolitik gelişmelerin, pandeminin, Avrupa ile olan ilişkilerin, terör olaylarının, rakip ülkelerin vb. yarattığı riskler ile yoluna devam etmeye çalıştı turizm uzun zamandır. Son 10 yıla baktığımızda huzurlu bir sezona rastlamak pek mümkün olmadı. Her yıl dünyadaki ve ülkemizdeki hangi gelişmelerin sektörümüze tehdit yaratacağını keşfetmeye çalışıyoruz. Ufukta bir tehdit görünmese bile artık turizm camiası her sezon öncesi, öngöremediği bazı risklerin meydana geleceği beklentisi ve endişesi ile iş yapmaya çalışıyor.

Bitmeye başlayan pandeminin bıraktığı hasarı atlatmaya çalışan Dünya, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi ile birlikte ekonomik daralmalar, emtia, enerji, konut ve kira fiyatlarındaki artış, taşıma ve lojistik sektörlerindeki yaşanan sorunlarla birlikte daha da zor bir döneme girmiş durumda. Bütün bunların sonucu olarak sadece ülkemiz değil, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin tümü yüksek enflasyon (başka bir ifade ile enflasyon canavarı) ile karşı karşıya. Ayrıca enflasyona karşı yapılacak mücadelenin yaratacağı olumsuz etkilerinde (ekonomik durgunluk, işsizlik vb.) yaşanması söz konusu.

Finans Derneği’nin yayınladığı bültende de belirtildiği üzere; ABD’de enflasyon son 40 yılın zirvesine çıkarak %8,5’a geldi. Enflasyonun artışından korkan dünyanın önde gelen merkez bankaları, faiz oranlarını yükselterek ve varlık/tahvil alımlarını durdurarak pandemiden kaynaklı politikalarını tersine çevirmeye başlarken, borçlanma oranları giderek artıyor. Finansal piyasalar, ABD Merkez Bankası’nın (FED) politika faizini gelecek yılın ortasına kadar %3,5'e kadar sert bir şekilde arttırma ihtimalini fiyatlıyor. Diğer yandan FED eş zamanlı olarak şişirilmiş 9 trilyon Dolarlık bilançosu ile ilgili olarak 'niceliksel sıkılaştırma' adı verilen bir sürecin başlamasına da hazırlanıyor. Bütün bu gelişmeler sonucunda Doların diğer para birimleri karşısında değer kazanması nedeniyle küresel düzeyde likidite sıkışıklığı endişeleri piyasalara hakim.

Euro bölgesi ise yılın ilk çeyreğinde %0,2 büyürken Nisan ayında yıllık enflasyon, başta enerji maliyetlerinin artması ile birlikte son 25 yılın zirvesine çıkarak %7,5 olarak gerçekleşti. Avrupa Merkez Bankası (AMB) Başkanı Christine Lagarde, yıl sonundan önce faiz artırımının olabileceğini ve varlık alım programının sonlandırılmasının da yılın ikinci çeyreğinin sonuna doğru başlaması ihtimalinin olduğunu açıkladı.

Ortaya çıkan enflasyon canavarının ve buna karşı alınacak bazı önlemlerin, sektörümüz üzerinde iki farklı açıdan olumsuz etkisinin olacağını tahmin etmek hiç de zor değil. Bu olumsuz etkinin birincisi yaşanan ekonomik zorlukların giderek artması sonucu, ülkemize seyahat etmeyi planlayan turistlerin alım gücünün azalması ve buna bağlı olarak da seyahat planlarını değiştirme olasılığı. Başka bir ifade ile turizmdeki talebin gerilemesi. Diğer olumsuzluk ise artan maliyetlerin sektördeki kar marjlarını baskılamasıdır.

VOA Türkçe web sitesindeki haberinde Serhan Akif Akyıldız Amerikalıların tatil planlarında değişiklik yapacağını belirtiyor. Akyıldız;

-Enflasyonla birlikte fiyatların da artması yaz mevsiminin yaklaştığı bugünlerde tatil planlarını olumsuz etkilediğini,

-Bir ankete göre Amerikalıların %69’u tatile gideceğini ama planlarını değiştireceğini,

-Amerikalıların daha az yolculuk yapmayı ve daha kısa mesafe seyahat etmeyi planladığını,

-Kumsallar, doğal parklar, gemi turları Amerikalıların tatil planları arasında olduğunu ve
-Sadece %12’sinin ülke dışında tatil planı yaptığını belirtiyor.

(www.amerikaninsesi.com) Benzer bu gelişmelerin Avrupa’da olduğu yönünde net haberler gelmese de acente ve tur operatörleri alım gücünün azalmaya devam etmesi halinde, talebin gerileme ihtimali ile bıçak sırtı bir durumda faaliyetlerini yürüttüklerini söylüyorlar. Dolayısı ile yaşanan gelişmelerin insanların geçim sorunlarını daha da arttırması halinde, vazgeçilmesi öncelikli harcamaların başında seyahatlerin olmasından endişe ediliyor.

Diğer yandan enflasyon nedeni ile turizm ve havacılık sektöründe yer alan şirketlerin, iyi bir sezon geçirseler bile (satışlarını arttırmalarına rağmen) karlılıklarının gerilemesi söz konusu. Maliyet artışları nedeniyle oteller, havayolu şirketleri, tur operatörleri vb. kesim fiyatlarını belirlemede sorun yaşıyorlar. Avrupa pazarı açısından sezona iyi bir başlangıç yapıldı. Şirketler, Rusya pazarının belirsizliği altında, fiyatları (tam istedikleri seviyelerde olmasa bile) maliyetlere göre belirlediler, başka bir ifade ile fiyat artışına gittiler. Ancak pazarın bu fiyatları gelecek aylarda da kabul edip etmeyeceği yönünde belirsizlikler söz konusu.

Sonuçta turizm ve havacılık sektörü, 2022 yılında da enflasyon canavarının yarattığı bu durumdan dolayı, pazardaki talep ve girdi maliyetlerindeki artış arasındaki dengeyi iyi gözeterek faaliyetlerini sürdürmek zorunda kalacak.